تجهیزات ایمنی تنفسی

تأثیرات استفاده نادرست از تجهیزات ایمنی تنفسی

از تجهیزات تنفسی می‌توان هنگام کار کردن با مواد شیمیایی و مضر بهره گرفت. اگر در محیط‌های کار آلوده به آلاینده‌های مختلف کار می‏کنید، این وسیله حفاظتی به کمک فیلتر ماسک خود می‌تواند از شما در برابر گازهای مختلفی از جمله سولفور، سیانید هیدروژن، کلر، آمونیاک، بخارات جیوه و… محافظت لازم را به عمل آورده و مانع بروز علائم و مشکلات تنفسی و تنگی نفس شود.

در اثر عدم استفاده یا بهره‌گیری نادرست از تجهیزات ایمنی تنفسی ممکن است مشکلات بسیاری از جمله آسم، حساسیت، گلودرد، التهاب ریه، سوزش گلو، آسیب تارهای صوتی، ضعیف شدن حنجره و.. برای شما به وجود بیاید. بیماری‌های تنفسی ناشی از ذرات و گرد و غبار موجود در محل کار، از شایع‌ترین نوع آسیب به دستگاه تنفس انسان هستند و هر ساله تعداد زیادی از افراد را درگیر خود می‏کنند.

انواع تجهیزات ایمنی تنفسی در ایمن احسان

تجهیزات ایمنی تنفسی به نام ماسک‌های تنفسی شناخته می‌شوند که دارای دسته‌بندی‌ها و انواع گوناگونی مانند ماسک فرار، ماسک ایمنی، شیلد ایمنی و… هستند و هر کدام مناسب قرارگیری در محیط‌های مختلف می‌باشند که به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

1. ماسک‌های تصفیه‌کننده هوا

این نوع ماسک‌ها آلاینده‌های موجود در هوا را فیلتر کرده و به چهار دسته متفاوت تقسیم می‌شوند.

• ماسک حذف‌کننده ذرات: این ماسک‌ها به منظور حفظ سلامت فرد و در محافظت از گرد و غبار موجود در محیط مورد استفاده قرار می‌گیرند. بدنه اصلی آن‌ها از جنس مواد فیبری مثل کاغذ، نمد و پارچه برای به دام انداختن ذرات بسیار ریز و غیر قابل مشاهده با چشم انسان استفاده می‎کند.
• ماسک الکتریکی تصفیه هوا‌: این مدل از یک دمنده الکتریکی برای جلوگیری از ورود آلاینده‌ها و عبور دادن هوا به فضای قابل تنفس بهره می‌گیرد و به وسیله باطری شارژ خود را تأمین می‌کند.
• ماسک ضد گازها و بخارات سمی: این ماسک‌ها برای محافظت در مقابل گازها و بخاراتی خاص از جمله آمونیاک، جیوه و… کاربرد دارند که دارای انواع مختلفی از جمله مدل فیلتردار، نمدی با زغال فعال، و کارتریج دار شیمیایی هستند.
• ماسک نجات: اکثر شما با تماشای فیلم‌های سینمایی مشاهده کردید که در هنگام کمبود شدید اکسیژن در رخدادهای پیش‌بینی نشده و اضطراری از این ماسک استفاده می‌شود و در دسته‌بندی‌های مختلف عرضه می‌گردد.

2. ماسک‌های رساننده هوای اتمسفری

ماسک اتمسفری که از تجهیزات ایمنی تنفسی هستند منبع هوای مورد نیاز فرد را از محیط اطراف خود مورد استفاده قرار نمی‌دهند. در صورتی استفاده از آن‌ها مفید است که اکسیژن محیط دچار کمبود و زیر 21 درصد باشد و یا فیلتر مناسب جهت حذف آلاینده‌های موجود در فضا وجود نداشته باشد. این مدل ماسک‌ها در دو نوع کپسول سر خود و هوارسان شیلنگی موجود هستند.

• ماسک‌های کپسول سر خود: در این مدل فرد اکسیژن مورد نیاز خود را از یک منبع قابل حمل و متصل در کنار خود دریافت می‌کند. کپسول آن می‌تواند حداکثر تا 4 ساعت اکسیژن مورد نیاز شما را تأمین کند و قابلیت شارژ شدن و یا تعویض مخزن دارد.
• ماسک‌های هوارسان شلنگی: این روش به کمک یک کمپرسور دمنده که در هوای آزاد قرار گرفته است، هوای فشرده شده موجود در منبع ثابت را از طریق یک شیلنگ فشار مثبت به فرد منتقل می‌کند.

3. کمپرسور هوای تنفسی

کمپرسور هوای تنفسی دستگاهی است که هوای محیط را فشرده کرده و آن را برای استفاده در سیستم‌های تنفسی، به ویژه در شرایطی که هوای محیط آلوده یا خطرناک است، آماده می‌کند. نحوه عملکرد کمپرسور هوای تنفسی به این صورت است که آن‌ها هوا را از محیط اطراف می‌گیرند و آن را فشرده می‌کنند. سپس، هوای فشرده شده از طریق یک سیستم فیلتراسیون چند مرحله‌ای عبور می‌کند تا ذرات معلق، روغن، رطوبت و سایر آلاینده‌ها از آن حذف شوند. در نهایت، هوای تصفیه‌شده با فشار بالا در مخازن مخصوص ذخیره می‌شود تا در صورت نیاز مورد استفاده قرار گیرد.

4. فیلتر ماسک

فیلترهای ماسک وظیفهٔ تصفیهٔ هوای ورودی به ماسک را بر عهده دارد. این فیلترها با جذب یا حذف ذرات معلق، گازها، بخارات و سایر آلاینده‌های مضر از هوا، از سیستم تنفسی کاربر در برابر خطرات مختلف محافظت می‌کنند.

(مانند فیلتر ماسک شیمیایی 5حالته سکور مدلA2B2E2K2P3RD)

5. شیلد محافظ

شیلد محافظ یا سپر صورت (به انگلیسی: Face shield) نوعی پوشش محافظ است که برای محافظت از صورت در برابر خطرات مختلف مانند پاشیدن مایعات، ذرات معلق در هوا، و برخورد اجسام طراحی شده است. این وسیله معمولاً از یک صفحه شفاف از جنس پلاستیک ساخته می‌شود و به وسیله یک بند یا کش روی سر قرار می‌گیرد.

انواع شیلد محافظ

شیلد محافظ یا سپر صورت نیز نوعی پوشش محافظ است که برای محافظت از صورت در برابر خطرات مختلف مانند پاشیدن مایعات، ذرات معلق در هوا، و برخورد اجسام طراحی شده است. این وسیله معمولاً از یک صفحه شفاف از جنس پلاستیک ساخته می‌شود و به وسیله یک بند یا کش روی سر قرار می‌گیرد. شیلدهای محافظ با توجه به نوع کاربرد و خطراتی که قرار است در برابر آنها از صورت محافظت کنند، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:

• شیلد محافظ صورت عمومی: این نوع شیلدها برای محافظت در برابر پاشیدن مایعات و ذرات معلق در هوا استفاده می‌شوند و در محیط‌های مختلفی مانند بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و کارخانه‌ها کاربرد دارند.
• شیلد محافظ جوشکاری: این شیلدها برای محافظت از صورت و چشم‌ها در برابر جرقه و حرارت ناشی از جوشکاری استفاده می‌شوند.
• شیلد محافظ صورت در برابر پرتوهای لیزر: این شیلدها برای محافظت از صورت و چشم‌ها در برابر پرتوهای لیزر در محیط‌های پزشکی و صنعتی استفاده می‌شوند. (مانند شیلد محافظ صورت اخوان)

کاربردهای تجهیزات ایمنی تنفسی

• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی: در این صنایع چون احتمال انتشار گازهای سمی مانند سولفید هیدروژن، متان و … وجود دارد. تجهیزات تنفسی مانند ماسک‌های تمام صورت با فیلترهای مناسب و دستگاه‌های تنفسی خودکفا (SCBA) برای حفاظت کارکنان در برابر این گازها استفاده می‌شوند.
• صنایع شیمیایی: در کارخانه‌های تولید و فرآوری مواد شیمیایی، کارکنان در معرض انواع مواد شیمیایی خطرناک قرار دارند. استفاده از ماسک‌های شیمیایی با فیلترهای مناسب برای هر نوع ماده شیمیایی، از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین در صورت انتشار بخارات و گازهای سمی در محیط کار، استفاده از دستگاه‌های تنفسی با سیستم تأمین هوای خارجی  توصیه می‌شود.
•  معادن: در معادن کارگران در معرض غلظت بالای گرد و غبار و ذرات معلق قرار دارند که می‌تواند منجر به بیماری‌های تنفسی شود. استفاده از ماسک‌های گرد و غبار با فیلترهای مناسب، برای حفاظت از ریه‌ها ضروری است.
• آتش‌نشانی: آتش‌نشانان در هنگام اطفاء حریق، در معرض دود غلیظ و گازهای سمی قرار دارند. استفاده از دستگاه‌های تنفسی خودکفا (SCBA) برای تأمین هوای پاک و حفاظت از ریه‌ها، از اهمیت بالایی برخوردار است.
• بیمارستان‌ها و مراکز درمانی: پرسنل بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در معرض انواع عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها قرار دارند. استفاده از ماسک‌های N95 و سایر تجهیزات حفاظت تنفسی، برای جلوگیری از انتقال این عوامل بیماری‌زا ضروری است.

نکات مهم برای انتخاب تجهیزات ایمنی تنفسی

قبل از انتخاب هر ماسک تنفسی باید به نکات مهمی توجه کنید تا دچار عوارض و مشکلات ناشی از استنشاق مواد مضر نشوید. با هم به بررسی برخی از این نکات می‌پردازیم:

1. مناسب بودن ماسک تنفسی:  مهم نیست که در کدام مجموعه و تحت چه شرایطی فعالیت می‌کنید. اگر ماسک مورد نظر شما اندازه مناسب صورتتان نباشد آلاینده‌های مضر راهی برای ورود به بدن شما را پیدا خواهند کرد. باید دقت کنید که مناسب بودن ماسک به معنای پوشاندن کامل دهان و بینی می‌باشد و از طریق کش و دیگر وسایل قابل تنظیم باشند.
2. توجه به کاربرد ماسک: همان‌طور که در موارد پیشین گفته شد هر یک از تجهیزات ایمنی تنفسی کاربرد مخصوص خود را دارند و برای استفاده در محیط مورد نظر خود ساخته شده‌اند. در نتیجه در هنگام خرید به این نکته دقت کنید.
3. سوپاپ دار یا بدون سوپاپ: اگر عینکی هستید و نگران نشستن بخار بر روی عینک خود می‌باشید پیشنهاد ما به شما استفاده از مدل سوپاپ دار است. به این روش تنفس راحت‌تری خواهید داشت و با کاهش تجمع گرما در زیر ماسک، از بروز آکنه و جوش بر روی پوست جلوگیری می‌کند.
4. برچسب استاندارد: تمامی ماسک‌ها باید استاندارد و در جعبه‌ها و بسته بندی کاملاً پلمب شده به مشتریان عرضه شوند تا از احتمال هرگونه ویروس و باکتری بیماری‌زا جلوگیری شود.

استانداردهای ایمنی

NIOSH یک مؤسسه ملی بهداشت و ایمنی شغلی جهانی است که استانداردهای مختلفی را در رابطه با تجهیزات ایمنی تنفسی ارائه کرده است. این سازمان به بررسی و تحقیق اثرات مخرب محیط کار بر روی پرسنل حاضر می‌پردازد و با انجام مطالعات و معاینات بالینی استانداردهایی را به جهت بهبود شرایط کار و ایمنی در جهان ارائه می‌دهد.

این مؤسسه بسیاری از ماسک‌های موجود را تأیید می‌کند البته جالب است بدانید پرکاربردترین نوع ماسک در بین مردم مدل N95 فیلتردار می‌باشد که در کرونا نیز بسیار مورد استقبال قرار گرفت. ماسک‌های مختلف همچون مدل‌های پزشکی نیز باید دارای تأییدیه FDA و CFR29 باشند.

البته وجود استانداردهای سازمان بهداشت کشور ایران نیز برای توزیع و واردات انواع ماسک به ایرانی ضروری و محرز است. واردکنندگان این صنایع باید پس از کسب نمره قبولی در آزمون‌های مختلف محصول خود را ثبت کرده و پروانه بهداشت بگیرند.

خرید تجهیزات حفاظت تنفسی

در هنگام خرید لوازم ایمنی باید کیفیت محصول مورد نظر و میزان درجه حفاظت را به دقت مورد بررسی قرار داده و با اطمینان بالا کاهش مضرات ناشی از آلاینده‌های سمی را برای خود و دیگر همکارانتان تضمین کنید. ماسک‌های بین‌المللی به طور کل با سطح کیفیت بالا تولید شده و کاملاً از لحاظ ابعاد و کارایی استاندارد و مورد اطمینان هستند.

کودکان زیر دو سال نباید از ماسک‌های تنفسی معمولی و فیلتردار استفاده کنند؛ زیرا برای سلامتی آنها مضر است. با ورود سن به بالای 2 سال دیگر می‎ توانید با خیال راحت و بدون نگرانی برای کودک خود نیز از مجموعه تجهیزات ایمنی تنفسی خرید کنید.

اکثر ماسک‌ها دارای استاندارد ASTM F3502 هستند که اطلاعاتی شامل فیلتراسیون هوا، مقاومت در برابر سرما، حالت پذیری در برابر فشار بخار و دما همچنین سازگاری با انواع چهره‌ها را تضمین می‌کند. هنگام خرید ماسک‌های حوزه پزشکی فیلترسازی باکتریایی بیشتر از 98 درصد برای جلوگیری از انتقال عفونت و بیماری‌های واگیردار ویروسی مورد نیاز است. ماسک‌های جراحی برای محافظت از کاربر در برابر عوامل محیطی همچون خون، بزاق و ترشحات کاربرد دارد که با مدل معمولی بسیار متفاوت هستند.

سؤالات متداول

1. طریقه صحیح استفاده از تجهیزات ایمنی تنفسی به چه شکل است؟

در هنگام استفاده از این تجهیزات دقت کنید تا تمام مسیرهای ورود و عبور آلاینده‌ها از محیط به مجاری تنفسی شما مسدود شده باشند تا در معرض مواد شیمیایی قرار نگیرید.

2. مهم‌ترین نکته در خرید ماسک‌های تنفسی چیست؟

هنگام خرید حتماً از هویت شرکت تولیدکننده محصول استعلام بگیرید و از برچسب سلامت و استانداردهای مربوطه اطمینان حاصل کنید.

3. انواع تجهیزات تنفسی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

تفاوت این محصول با دیگر مدل‌های شبیه به خود در کاربرد و کارایی آن است به طوری که هر کدام از انواع ماسک‌های تنفسی برای مقابله با یک آلاینده خاص ساخته و طراحی شده‌اند.

4. سازمان جهانی (NIOSH) چه تأثیری بر افزایش کیفیت محصولات حفاظت تنفسی دارد؟

این سازمان به عنوان مرجع معتبر در زمینه بهبود شرایط ایمنی و کار فعالیت می‌کند و با وضع قوانین بهداشتی سعی در رعایت اصول مراقبتی و سلامت کارکنان دارد.