شیرهای آتش نشانی

شیر آتش‌نشانی چیست؟

شیرهای آتش ‌نشانی یکی از اجزای مهم سیستم‌های اطفاء حریق  است که وظیفه کنترل و هدایت جریان آب را بر عهده داشته و در اندازه‌ها و طرح‌های مختلفی وجود دارند. در واقع این شیر آتش نشانی به شبکه آب شهری متصل شده و در مواقع آتش‌سوزی به سرعت آب را به محل آتش برساند و عملیات اطفا حریق را آغاز کند. در ساخت شیرآلات آتش نشانی از لاستیک، مس، سرب و فولاد ضد زنگ استفاده می شود. از مس برای اتصالات اجزای الکتریکی و از فولاد ضدزنگ نیز برای مقاومت در برابر خوردگی استفاده می‌کنند. کیفیت شیر آتش‌نشانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. عملکرد صحیح آن‌ها در مواقع اضطراری می‌تواند در نجات جان و اموال بسیار موثر باشد. یک شیر آتش‌نشانی با کیفیت باید مقاوم در برابر خوردگی و فشار، آب‌بندی مناسب، مقاوم در برابر فشار و استفاده از آن راحت باشد.

شیرهای آتش‌نشانی با نوآوری‌های مختلفی همراه است که هدف آن‌ها افزایش کارایی، ایمنی و قابلیت اطمینان این تجهیزات حیاتی است. شیرهای آتش‌نشانی هوشمند که مجهز به سنسورها و سیستم‌های ارتباطی که امکان نظارت از راه دور بر عملکرد، فشار آب و سایر پارامترها را فراهم می‌کنند.

انواع شیر آتش نشانی (شیر آلات آتش‌نشانی)

1. شیر آتش نشانی ایستاده

ساختار این نوع شیرها به صورتی است که دارای یک بدنه ایستاده با چند خروجی (معمولاً 2 یا 3 خروجی) و شامل درپوش‌هایی برای جلوگیری از ورود آلودگی و آسیب به شیرها است. خروجی این شیرها با قطرهای متفاوت برای اتصال شیلنگ‌های آتش‌نشانی است و  برخی مدل‌ها دارای خروجی مخصوص برای اتصال مستقیم به پمپ‌های آتش‌نشانی هستند. جنس آن‌ها معمولاً از چدن، برنج یا فولاد ضدزنگ ساخته می‌شوند تا در برابر فشار و شرایط محیطی مقاوم باشند.

این شیرآلات ستون‌های قرمز رنگ در چهارراه‌ و خیابان‌ها،داخل یا خارج از ساختمان‌ها، محوطه‌های پارکینگ، مناطق صنعتی، معادن، جاده‌ها و دیگر نقاط استراتژیک نصب می‌شوند.

• شیر آتش نشانی ایستاده خشک

شیر آتش نشانی ایستاده خشک نوعی از هیدرانت‌ها است که به طور خاص برای مناطقی با آب و هوای سرد طراحی شده است. این نوع شیر به گونه‌ای ساخته شده که از یخ‌زدگی آب در داخل بدنه آن جلوگیری شود. در شیرهای خشک، آب تنها در هنگام باز شدن شیر به سمت بالا جریان پیدا می‌کند و در زمان بسته بودن، آب داخل آن تخلیه می‌شود و با باز شدن شیر اصلی، آب با فشار به داخل محفظه هدایت شده و آن را پر می‌کند.

وقتی آتش‌نشان‌ها شیر را با آچار مخصوص باز می‌کنند، شیر کنترلی زیرزمینی باز شده و آب به سمت خروجی‌ها جریان پیدا می‌کند. پس از بستن شیر، آب باقی‌مانده در بخش بالایی از طریق منافذ تخلیه به بیرون هدایت می‌شود.

• شیر آتش نشانی ایستاده تر

برخلاف شیرهای ایستاده خشک که محفظه فوقانی آن‌ها در حالت عادی خشک است، شیر آتش نشانی ایستاده تر به طور مداوم پر از آب است و معمولاً در مناطق با آب و هوای گرم یا معتدل استفاده می‌شود. به طوری که آتش‌نشان‌ها می‌توانند بلافاصله به آب دسترسی پیدا کنند. این شیرها فاقد شیر اصلی هستند، اما در هر کدام از خروجی‌ها شیر جداگانه‌ای نصب شده است.

2. شیر آتش نشانی سیلابی (ولو)

این مدل شیرها به محض فعال شدن سیستم اعلام حریق به طور خودکار باز شده و آب را با فشار بالا به تمام نازل‌های آتش‌نشانی متصل به سیستم پاشیده و در نتیجه آتش را مهار می‌کنند. شیرآلات آتش نشانی سیلابی (ولو) ابزاری حیاتی در سیستم‌های اطفای حریق هستند که با تخلیه سریع و حجم بالای آب یا فوم، نقش مهمی در کنترل و خاموش کردن آتش‌سوزی‌های بزرگ و خطرناک ایفا می‌کنند. از جمله کاربرد شیرآلات آتش نشانی سیلابی یا یک طرفه:

• انبارها و کارگاه‌ها: برای محافظت از مواد قابل اشتعال و تجهیزات صنعتی
• پارکینگ‌ها: برای اطفاء حریق در پارکینگ‌های طبقاتی و روباز
• تونل‌ها: برای محافظت از تونل‌ها و راهروهای طولانی
• صنایع نفت و گاز: برای محافظت از مخازن و خطوط لوله

 

3. شیرآلات آتش نشانی سیامی

شیرهای آتش نشانی سیامی شامل یک ورودی بزرگ و دو خروجی کوچکتر می‌شود. ورودی بزرگ به لوله اصلی آب آتش‌نشانی  و خروجی‌های کوچکتر به سیستم لوله‌کشی داخلی ساختمان متصل می‌شوند. این شیرها دارای فلنج برای اتصال به لوله‌ها هستند. عملکرد این نوع شیرهای آتش نشانی به این صورت است که در هنگام وقوع آتش‌سوزی، آتش‌نشانان شیلنگ‌های خود را به خروجی‌های شیر سیامی متصل می‌کنند. با باز کردن شیر، آب با فشار بالا از لوله اصلی وارد سیستم لوله‌کشی داخلی ساختمان شده و از طریق لوله‌های فرعی به محل آتش‌سوزی هدایت می‌شود. مانند شیر سیامی آتش نشانی awg

4. شیر آتش نشانی هیدرانت

در زمان وقوع آتش سوزی آتش‌نشانان با استفاده از ابزار مخصوص درپوش شیر هیدرانت را باز می‌کنند و شیلنگ‌های خود را به خروجی‌های شیر متصل می‌کنند. با باز کردن شیر، آب با فشار بالا وارد شیلنگ‌ها شده و برای اطفاء حریق به محل آتش‌سوزی هدایت می‌شود. شیر هیدرانت زمینی و شیر هیدرانت ایستاده از انواع شیر آتش نشانی هیدرانت هستند. مانند شیرفلکه آتش نشانی 1.5 اینچ آریا کوپلینگ

5. شیر آتش نشانی دروازه‌ای ثابت و ساقه بلند 

شیرهای دروازه‌ای آتش نشانی براساس عملکرد و کاربرد به دو مدل شیر آلات آتش نشانی دروازده‌ای ساقه بلند و دروازه‌ای ساقه ثابت تقسیم می‌شوند. عملکرد شیر آلات نشانی دروازه‌ای به این صورت است که با چرخاندن دستگیره شیر  ساقه به همراه دیسک حرکت کرده و مسیر عبور آب را باز یا بسته می‌کند. در حالت بسته، دیسک به طور کامل مسیر آب را مسدود می‌کند و در حالت باز آب می‌تواند به راحتی از شیر عبور کند. قطع و وصل جریان آب در سیستم‌های آتش نشانی، ایزوله کردن بخش‌های مختلف سیستم و  کنترل فشار آب از کاربردهای شیر آتش نشانی دروازه‌ای به حساب می‌آیند.

6. شیر آتشنشانی زیرزمینی

شیر آتش نشانی زیرزمینی یا هیدرانت زیرزمینی، نوعی از شیر آلات آتشنشانی است که در زیر سطح زمین نصب می‌شود. این شیرها برای تأمین آب مورد نیاز آتش نشانان در هنگام اطفاء حریق مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این شیرها به طور کامل در زیر زمین نصب می‌شوند و فقط یک درپوش قابل مشاهده در سطح زمین دارند. نصب زیرزمینی، این شیرها را در برابر یخ زدگی در مناطق سردسیر محافظت می‌کند. آتش نشانان با استفاده از ابزار مخصوص می‌توانند به سرعت به این شیرها دسترسی پیدا کرده و از آب آن‌ها برای اطفاء حریق استفاده کنند. مانند شیر فلکه آتش نشانی برنجی آریاکوپلینگ 

7. شیر آتش نشانی پروانه‌ای

شیر پروانه ای آتش نشانی نوعی شیر صنعتی است که برای کنترل جریان آب در سیستم های اطفاء حریق استفاده می شود. این شیرها به دلیل طراحی ساده، عملکرد سریع و وزن کم کاربرد گسترده ای در سیستم‌های آتش نشانی دارند. به زبان ساده تر شیرهای پروانه ای با چرخاندن یک دیسک یا پروانه در داخل بدنه شیر، جریان آب را کنترل می کنند. چرخش 90 درجه ای پروانه، جریان را به طور کامل باز یا بسته می کند. این نوع شیرها در انواع مختلفی از جمله ویفری، فلنجی و لاگ تولید می شوند. نوع ویفری رایج ترین نوع است و بین دو فلنج لوله نصب می شود. مانند سه راهی آب آتش نشانی شیردار مدل SW

8. شیر آلات فشار شکن

شیرهای فشارشکن برای کاهش و کنترل فشار سیال (مایع یا گاز) در یک سیستم لوله‌کشی استفاده می‌شوند. این شیرها نقش حیاتی در حفاظت از تجهیزات، افزایش ایمنی و بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های مختلف ایفا می‌کنند. شیر فشارشکن با تنظیم خودکار میزان باز و بسته شدن دریچه داخلی، فشار خروجی سیال را به مقدار دلخواه کاهش می‌دهد. این تنظیم به وسیله یک فنر و دیافراگم انجام می‌شود که با تغییر فشار خروجی، موقعیت دریچه را تغییر می‌دهند. از جمله انواع شیر فشارشکن عبارتند از:

• شیر فشارشکن مستقیم: ساده‌ترین نوع شیر فشارشکن که با استفاده از یک فنر و دیافراگم فشار خروجی را تنظیم می‌کند.
• شیر فشارشکن پایلوت‌دار: دقت و ظرفیت بالاتری نسبت به نوع مستقیم دارد و برای سیستم‌های بزرگ و حساس مناسب است.
• شیر فشارشکن الکترونیکی: با استفاده از سنسورها و کنترلرها، فشار خروجی را به طور دقیق و خودکار تنظیم می‌کند.

 

مزایا و معایب استفاده از شیرهای آتش‌نشانی

شیرهای آتش‌نشانی، نقش حیاتی در سیستم‌های اطفاء حریق ایفا می‌کنند. با این حال، استفاده از آن‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارد که در ادامه به آن‌‍‌ها می‌پردازیم:

مزایای شیر آلات آتش‌نشانی:

• دسترسی سریع به آب: شیرهای آتش‌نشانی منبع قابل اعتمادی از آب را در مواقع اضطراری فراهم می‌کنند و به آتش‌نشانان کمک می‌کنند تا به سرعت آتش را مهار کنند.
• پوشش گسترده: با نصب مناسب، شیرهای آتش‌نشانی می‌توانند مناطق وسیعی را تحت پوشش قرار دهند و دسترسی به آب را در نقاط مختلف تسهیل کنند.
• تأمین آب پرفشار: شیرهای آتش‌نشانی به شبکه آب شهری متصل هستند و می‌توانند آب را با فشار بالا تأمین کنند که برای اطفاء حریق‌های بزرگ ضروری است.
• تنوع در انواع: شیرهای آتش‌نشانی در انواع مختلفی مانند زیرزمینی، روکار و ایستاده موجود هستند که می‌توانند با توجه به شرایط محیطی و نیازهای خاص، انتخاب شوند.
• افزایش ایمنی عمومی: وجود شیرهای آتش‌نشانی به افزایش ایمنی عمومی کمک می‌کند و خسارات ناشی از آتش‌سوزی را کاهش می‌دهد.

معایب شیرهای  آتشنشانی:

• نیاز به نگهداری منظم: شیرهای آتش‌نشانی باید به طور منظم بازرسی و نگهداری شوند تا از عملکرد صحیح آنها در مواقع اضطراری اطمینان حاصل شود.
• آسیب‌پذیری در برابر یخ‌زدگی: در مناطق سردسیر، شیرهای آتش‌نشانی ممکن است یخ بزنند و از کار بیفتند. برای جلوگیری از این مشکل، باید از شیرهای آتش‌نشانی مخصوص مناطق سردسیر استفاده شود.
• آسیب‌پذیری در برابر آسیب‌های فیزیکی: شیرهای آتش‌نشانی که در معرض دید قرار دارند، ممکن است در اثر تصادفات یا سایر عوامل فیزیکی آسیب ببینند.
• نیاز به آموزش: آتش‌نشانان باید آموزش‌های لازم را برای استفاده صحیح از شیرهای آتش‌نشانی دریافت کنند.
• هزینه‌های نصب و نگهداری: نصب و نگهداری شیرهای آتش‌نشانی هزینه‌بر است.

اجزای شیر آتش نشانی

شیر آتش نشانی به طور کلی از چندین قسمت اصلی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند.

1. بدنه 

بدنه شیر آتش نشانی که معمولاً از چدن یا فولاد ساخته می‌شود تا در برابر فشار آب و شرایط محیطی مقاوم باشد، شامل چندین بخش یعنی کلاهک فوقانی، بدنه میانی روی زمین، بدنه میانی زیر زمین و بدنه زیریناست.

2. شیر اصلی

شیر اصلی وظیفه کنترل جریان آب خروجی را بر عهده دارد که از جنس برنج یا فولاد ضد زنگ ساخته می‌شود تا در برابر خوردگی مقاوم باشد.

3. خروجی آب یا کانکتورها

خروجی‌ها محل اتصال شیلنگ‌های آتش نشانی به شیر هستند. تعداد و اندازه خروجی‌ها بسته به نوع شیر متفاوت است.

کاربرد شیرآلات آتش نشانی

طرز کار شیرآلات اطفاء حریق بسیار ساده است و ظیفه دارند تا جریان آب را در سیستم‌های آتش نشانی کنترل کنند. بعضی از آنها مانند شیرهای شعله‌ای هم به صورت خودکار، هنگامی که دما بالا می‌رود، باز می شوند. به طور کلی از کاربرد این شیرآلات میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

1. اطفای حریق: مهمترین کاربرد شیر آتش نشانی، تامین آب مورد نیاز برای خاموش کردن انواع آتش‌سوزی است. همچنین با استفاده از آب خروجی از شیر آتش نشانی می‌توان محیط اطراف آتش را خنک کرد و از گسترش آتش به مناطق دیگر جلوگیری کرد.
2. ایجاد مانع آتش: با ایجاد پرده آبی با استفاده از آب خروجی از شیر آتش نشانی می‌توان مانعی در برابر پیشروی آتش ایجاد کرد.
3. تهویه دود: در برخی موارد، آب خروجی از شیر آتش نشانی برای رقیق کردن دود و بهبود دید آتش‌نشانان در عملیات اطفا حریق استفاده می‌شود.

 

اهمیت نصب و نگهداری صحیح شیر آتشنشانی

اطمینان از عملکرد صحیح شیر آتش نشانی در مواقع اضطراری تضمینی است که شیرها در هنگام نیاز به راحتی قابل دسترسی و استفاده باشند و بتوانند از گسترش آتش جلوگیری کرده و خسارات جانی و مالی را به حداقل برسانند.

استانداردهای برای نصب شیرهای آتش‌نشانی

نصب شیرهای آتش‌نشانی باید مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که در هنگام آتش‌سوزی، این شیرها به درستی عمل می‌کنند و آب مورد نیاز آتش‌نشانان را تامین می‌کنند. در اینجا برخی از استانداردهای مهم و نکات کلیدی در مورد نصب شیرهای آتش‌نشانی آورده شده است:

• NFPA 24: این استاندارد توسط انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA) منتشر شده و به طراحی، نصب، آزمایش و نگهداری سیستم‌های خدمات آتش‌نشانی و اجزای مرتبط با آنها می‌پردازد. این استاندارد شامل الزامات مربوط به مواد، روش‌های نصب و روش‌های آزمایش برای شیرهای آتش‌نشانی است.
• استانداردهای ملی: علاوه بر استانداردهای بین‌المللی، هر کشور استانداردهای ملی خود را نیز برای نصب شیرهای آتش‌نشانی دارد که باید رعایت شوند.

خرید و قیمت شیرهای آتش نشانی

قیمت شیر آتش‌نشانی را نمی‌توان به صورت دقیق بیان کرد؛ چرا که قیمت آن‌ها به عواملی مانند نوع شیر، ابعاد و قطر لوله، فشار تحمل، اتصالات و مواد ساخت بستگی دارد. در کنار موارد ذکر شده برند تولید کننده هم نقش به سزایی را در قیمت شیرآتش نشانی ایفا می کند.

خرید شیر آتش نشانی باید با دقت انجام شود تا سیستم مورد نظر کارایی مناسبی داشته باشد. پیشنهاد می‌کنیم تا انجام این کار را از فروشگاه‌های مجاز و معتبر مانند ایمن احسان انجام دهید تا از کیفیت و استاندارد بودن محصول اطمینان حاصل کنید. همچنین باید مشخصات فنی و ابعاد مورد نیاز را دقیق بررسی کرد تا مدل مناسب انتخاب شود. علاوه بر مواد ذکر شده در بخش قبلی، باید یک سری فاکتورهای دیگر را در زمان ا نتخاب شیر آلات آتش نشانی در نظر بگیرید. این نکات عبارتند از:

• نوع شیرآلات: در زمان خرید، مطمئن شوید که شیرآتش نشانی انتخاب شده با نیاز شما هماهنگی دارد یا خیر. برای مثال در صورتی که می‌خواهید شیرآتشنشانی را برای ساختمان نصب کنید، می‌توانید از شیرهای دیواری استفاده کنید.
• جنس بدنه: آلیاژ برنج، بهترین و رایج‌ترین جنس برای شیرآلات آتش‌نشانی است. به دنبال شیرآلاتی باشید که از آلیاژ برنج با درصد سرب پایین (حدود 2%) ساخته شده باشند.
• سایز و اندازه: شیرآلات آتش‌نشانی در سایزهای مختلف تولید می‌شوند. سایز مناسب شیرآلات باید با توجه به قطر لوله‌ها و نیازهای سیستم اطفا حریق انتخاب شود.

بهترین برندهای تولید شیرهای آتش نشانی

1. آریا کوپلینگ: این شرکت ایرانی با بیش از نیم قرن سابقه، یکی از معتبرترین برندهای تولیدکننده تجهیزات آتش‌نشانی در ایران است که شیر فلکه‌هایی با سایزها و استانداردهای مختلف تولید می‌کند که از آلیاژ برنج ساخته شده تا در برابر خوردگی مقاوم باشند.
2. وگ ایران: یکی از تولیدکنندگان معتبر شیرهای آتش‌نشانی است و به تولید انواع شیرهای آتش‌نشانی، به‌ویژه شیرهای هیدرانت ایستاده می‌پردازد.
3. میراب: میراب شیرهای آتش‌نشانی را در انواع مختلف از جمله شیرهای ایستاده و دفنی، تولید می‌کند. محصولات این برند از مواد اولیه مرغوب و با استفاده از فناوری‌های پیشرفته تولید می‌شوند. همچنین این شرکت به رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی در تولید محصولات خود توجه ویژه‌ای دارد و تمام محصولات این شرکت طبق استاندارد DIN(آلمان) تولید می‌شود.

جمع بندی

شیر آتش‌نشانی از مهمترین اجزا در سیستم‌های حفاظت آتش‌نشانی محسوب می‌شوند و این شیرها وظیفه دارند تا جریان آب را به صورت مناسبی کنترل و مدیریت کنند. به صورت کلی انواع مختلفی از شیرها از جمله دیواری، ایستاده و زیرزمینی وجود دارد که هر کدام از آنها با توجه به ویژگی هایی که دارند از کارایی متنوعی برخوردار هستند. در زمان خرید شیرهای آتش‌نشانی باید به کیفیت آنها توجه کنید. این شیرآلات باید در برابر شرایط سخت حاکم بر محیط آتش‌سوزی مقاومت کنند. همچنین عمر مفید بلندی داشته باشند تا هزینه‌های نگهداری و تعویض آنها کمتر شود.